De term bioplastics dekt vele ladingen. Dat creëert verwarring én onhaalbare verwachtingen op het vlak van milieu-impact. Voor het milieu maakt het immers een groot verschil of materialen hernieuwbaar of bio-afbreekbaar of beide zijn. Dit artikel maakt je wegwijs in de verschillende soorten bioplastics en hun typische voor- en nadelen.

 

Bio-afbreekbare kunststof

De initiële betekenis van de term bioplastics is dat het gaat om bio-afbreekbare kunststof: het materiaal kan – na nuttig gebruik – organisch gerecycleerd worden. Organische recyclage wordt door Europa, naast materiaalrecyclage en verbranding met energieterugwinning, als een volwaardige vorm van recyclage aanzien. Het materiaal ‘vergaat’ op natuurlijke wijze door inwerking van micro-organismen tot onder meer water en humus, zonder schadelijke gevolgen voor het milieu.

Voordeel: traditioneel plastic kan gedurende eeuwen voor verontreiniging zorgen; bio-afbreekbare kunststof ‘vergaat’ al na enkele weken of maanden, afhankelijk van de omgevingsfactoren, zonder nadelig effect op het milieu.

Nadeel: bio-afbraak kan op verschillende manieren plaatsvinden, bijvoorbeeld in water of in aarde. Telkens gaat het om een ander afbraakproces met andere vereisten. Wat werkt in de ene omgeving doet dat niet noodzakelijk even goed in een andere omgeving. Er zijn dus duidelijke regels en labels nodig om deze kunststof op de correcte manier te gebruiken.

Voorbeeld: de folies die onder meer in de maïsteelt worden uitgespreid.

 

Composteerbare kunststof

Composteren is een versnelde vorm van biologisch afbreken. Om ‘composteerbaar’ te zijn, moet het product aan strenge eisen voldoen. De kunststof moet snel tot kleine stukjes vervallen. Het moet vervolgens door micro-organismen ‘verteerd’ worden tot compost (bio-afbraak) en het mag niet toxisch zijn voor het milieu. Het eindproduct compost is een bodemverbeteraar: het verrijkt de bodem met koolstof, waardoor planten stevige structuren (takken, stengels, bladeren …) kunnen vormen.

Voordeel: afval omzetten in compost verkleint de afvalberg. Bovendien verrijkt compost de bodem en is het gezonder dan kunstmest. Composteerbare producten zijn duidelijk herkenbaar aan het OK Compost-logo of het Kiemplant-logo.

Nadeel: industriële compostinstallaties kunnen composteerbare kunststof doorgaans snel omzetten, maar in een thuiscompostering is dit proces sterk afhankelijk van de weersomstandigheden en van de kundigheid van de composteerder. De bio-afbraak verloopt daardoor veel trager. Kies voor producten die gemarkeerd zijn met OK Compost HOME voor verwerking in thuiscompostering.

Voorbeeld: de zakken die je in de BioPlanet krijgt om groenten en fruit te verpakken.

 

Bio-gebaseerde kunststof

Bio-gebaseerde kunststoffen worden gewonnen uit plantaardige materialen (maïs, aardappelen, suikerriet …). Doordat er elk jaar weer nieuwe planten kunnen geoogst en verwerkt worden, noemt men dit ook hernieuwbare kunststoffen. Hernieuwbaar betekent evenwel niet automatisch bio-afbreekbaar. Er zijn bio-gebaseerde kunststoffen die absoluut niet bio-afbreekbaar zijn.

Voordeel: hernieuwbare grondstoffen kunnen voordelig zijn voor het milieu. En ze zullen, in tegenstelling tot aardolie of -gas, nooit uitgeput raken.

Nadeel: de meest voor de hand liggende plantaardige bronnen voor hernieuwbare kunststoffen zijn belangrijke voedingsgewassen zoals maïs of aardappelen. The Compost Bag Company maakt evenwel gebruik van plantaardige bronnen die geen invloed hebben op de voedselketen, zoals distels die op marginale gronden groeien.

Voorbeeld: de ‘Green Bottle’ van Coca-Cola is deels uit hernieuwbare kunststof vervaardigd.

Biogebaseerde én bio-afbreekbare kunststof

Deze kunststof sluit de cirkel: het materiaal wordt gewonnen uit de natuur en keert er na gebruik naar terug, zonder negatieve impact op het milieu. Bio-basering of hernieuwbaarheid zegt immers iets over de bron: waar het materiaal vandaan komt. Bio-afbreekbaarheid is het ‘end of life’ aspect: wat ermee gebeurt na nuttig gebruik.

Voordeel: deze bioplastics zijn het voor het milieu de beste keuze, want ze combineren het beste van twee werelden: ze komen uit planten en verminderen onze afhankelijkheid van aardolie en aardgas, en na een nuttig leven gaan ze terug naar de natuur, waar ze de bodem verrijken en zo nieuwe plantengroei stimuleren. De kringloop wordt gesloten.

Nadeel: vandaag zijn dergelijke kunststoffen nog behoorlijk duur. De term bioplastics zegt bovendien niets over de milieuvriendelijkheid van het productieproces en het afval dat tijdens het proces wordt gecreëerd.

Voorbeeld: Onze Compostbag® zakken zijn bio-gebaseerd en bio-afbreekbaar. Meer nog, ze zijn zelfs composteerbaar.

 

Oxo-bio-afbreekbare kunststof: te mijden!

Soms is op plastic zakken ‘oxo-bio-afbreekbaar’ vermeld. Dat is een misleidende slogan, want de bio-afbraak van dergelijke stoffen is nog niet aangetoond volgens de gangbare normen. Het gaat om traditioneel plastic, waaraan zouten van zware metalen zijn toegevoegd. Onder bepaalde omstandigheden laten die het plastic uiteenvallen tot een fijn poeder, maar dat blijft plastic, niet verteerbaar door micro-organismen. De bodem komt zo vol plastic te zitten. Om nog te zwijgen van de zware metalen die de bodem vervuilen. In België is het bij wet verboden om iets “oxo-bio-afbreekbaar” te noemen. De EU bereidt een verbod voor.

Voordeel: gebaseerd op goedkope, traditionele plastics.

Nadeel: het risico op bodemverontreiniging is reëel. Bovendien kan deze kunststof niet meer gerecycleerd worden.

Voorbeeld: In België niet toegestaan. Sommige zakjes en tasjes in buitenlandse supermarkten.

 

Op de goede weg

Bioplastics, de bio-gebaseerde én -afbreekbare varianten, spelen een belangrijke rol, vandaag en in de toekomst. Ze worden steeds ecologischer en bieden een goed alternatief voor de traditionele plastics die nooit vergaan. Maar doorheen de volledige keten, van grondstof tot afvalverwerking, is er nog werk aan de winkel om tot de meest duurzame en milieuvriendelijke oplossing te komen.

The Compost Bag Company gebruikt bio-gebaseerde en composteerbare kunststoffen om zakken van te maken. De grondstoffen worden gewonnen uit distels die op onvruchtbare grond groeien. Het eindproduct vergaat tot compost, zowel in industriële installaties als in het compostvat thuis.